Mimarlık mesleğini icra eden, bu konuda eğitim almış meslek grubu mensubudur. Türk Dil Kurumu sözlüğünde, yapıların planını hazırlayıp bunların gerçekleşmesini sağlayan kimse, şeklinde ifade edilmiştir. Bu sade tanımın içeriğinde mimarın tasarımcı rolünün dışında başka hangi rolleri bulunmaktadır?
Resim Barbara A Lane tarafından Pixabay'a yüklendi
Bina ve/veya bina kompleksi üretim süreci tasarım ve imalat süreçlerine katkı yapan katmanlardan oluşur. Her katman kendi çerçevesi içinde işlev görürken aynı zamanda birbirleri ile uyum içerisinde çalışırlar. Mimar, bu katmanları kontrol ve koordine eden gerektiğinde aralarındaki koordinasyonu sağlayan orkestra şefi benzeri pozisyonu ile öne çıkar ve sürecin lideri konumunda yer alır. Mimarı liderlik konumuna yerleştiren çoklu pozisyonu mimarlık eğitiminin yanı sıra birçok niteliği bünyesinde barındırmasını da gerektirmektedir. Bu niteliklerin neler olabileceğine başka bir yazıda değinmek istiyorum. Bu konunun ayrı bir yazıyı hakkettiğine inanıyorum.
Mimarlık eğitiminin temel amaçlarından biri tasarım sorunsalının nasıl ele alınacağının öğrenilmesidir. Tasarım sorunsalına yaklaşım ayrı bir yazının konusu olmak üzere notlarımın arasında yerini almıştır. Yazımda mimarın tasarımcı kimliğinden bağımsız olarak sürece katkı yapan katmanları kontrol ve koordine eden ve gerektiğinde aralarındaki koordinasyonu sağlayan rolünden bahsetmek istiyorum. Katmanlar, tasarım ihtiyacı içerisindeki ve parayı sağlayan müşteri, tasarımı yürütecek ekip, tasarımın olgunlaşmasını sağlayan danışmanlar, tasarımın diğer disiplinleri, inşa edilebilir onayını veren yerel yönetimler, inşa edecek ekipler, başka işlerin gelmesini sağlamak için çalışan pazarlama katmanı ekiplerinden oluşmaktadır. Görüldüğü üzere katmanlar olarak ifade ettiğim her ekip kendi çerçevesinde işlev gören ve ana sürece katkıda bulunan farklı meslek gruplarından oluşmaktadır. Aşağıda her katmanda mimarın nasıl işlev gördüğü ve bina ve/veya bina kompleksi üretim sürecine sunulan katkıları nasıl koordine ettiğini bulacaksınız.
Müşteri Katmanı
Müşteri bir kişi olabileceği gibi projenin büyüklüğüne göre bir firma, kamu kuruluşu da olabilmektedir. Burada bahsi geçen müşteri tanımı aynı zamanda yatırımcı olarak da kabul edilmiştir. Müşterinin bir kişi olması durumu iletişimi bireysel düzeyde tutmayı sağlamaktadır. Diğer alternatifler, müşterinin bir firma veya kamu kuruluşu olması, iletişimin daha resmi düzeyde kurulacağına işaret etmektedir. Hangi iletişim modeli daha çetrefillidir? Tartışılır. Mimarın bu katman için görevi müşteri istek ve ihtiyaçlarını iyi anlamak, bütçe konusunda uzlaşma sağlamak ve tasarımına onay almaktır. Doksanlı yıllardan bugüne kadar paranın el değiştirmesi müşteri profilinin de değişmesine neden olmuştur. Bu süre içerisinde para araç olmaktan çıkıp amaç haline gelmiştir. Paraya bakış açısındaki bu değişim bütçe vasıtası ile mimari ürünün kalitesini de etkilemektedir. Her dönemde olduğu gibi günümüzde de müşteri ilk muhatabı olarak mimarı görmektedir. İşin sonundaki başarı tüm ekibe ve müşteriye başarısızlık da mimara mal edilir.
Tasarım Ekibi Katmanı
Mimarlık tarihi örneklerinin çoğunu mimarı ile anılan ev, dükkan, köşk ve daha eski dönemlerde de saray, cami gibi bina tipleri oluşturur. Teknolojik gelişmeler, gücün ifade tarzı, nüfus yoğunluğu ve refah düzeyinin artışı mimarlık ürünlerinin tekil binalardan karma fonksiyonlu binalar grubuna ya da yüksek binalara evrilmesine neden olmuştur. Günümüzde mimari tasarım süreci, mimarlardan oluşan ekip ile yönetilir hale gelmiştir. Ekibin başındaki mimar, lider vasfı ile kendisi ile aynı eğitimi almış tecrübeli ve tecrübesiz meslektaşlarını ortak söylem içerisinde koordine etme pozisyonundadır. Mimarların “yaratım” egolarını ortak paydada buluşturup bir ekip ruhu oluşturmak ve bu ekibin sürdürülebilir olmasını sağlamak tasarım sürecinin belki de en kritik konusudur ki büyük ölçekli bir projenin tasarım sürecindeki kan kaybı her mimari ekip liderinin kabusudur.
Danışmanlar Katmanı
Tasarlanacak bina ve/veya bina kompleksinin özelliklerine bağlı olarak tasarımın doğru temellere oturtulması için konularında uzmanlaşmış danışmanlardan sürece katkıda bulunmaları beklenir. Projenin konusuna göre danışmanlar birden çok olabilmektedir. Mimar, danışmalardan alınan bilgilerin tasarıma doğru aktarılmasından sorumludur. Aktarımın tasarımın ruhuna uygun olacak şekilde yapılması ve projeye entegre edilmesi mimarın ustalığının göstergesidir.
Diğer Disiplinler Katmanı
Tasarımın inşa edilebilir ve kullanılabilir olması için statik, elektrik, mekanik gibi mühendislik konularının mimari tasarıma entegre edilmesi ve sistemin bir bütün olacak şekilde işletilebilmesi esastır. Her bir disiplin kendi konusunda uzman olmakla birlikte aralarındaki çapraz koordinasyonun sağlıklı yürütülmesi yine mimarın sorumluluğunda olup ustalığının göstergesidir. Mimarın bu katmandaki rolünün başarısı talepleri irdeleyip öneriler sunabilmek amacıyla her mühendislik disiplininin temel bilgisine hakim olacak donanıma sahip olmasında yatmaktadır.
Yerel Yönetimler Katmanı
Yerel yönetimlerden projenin yönetmeliklere uygun olduğuna dair onay alınması gerekmektedir. Mimar, diğer katmanlarla sağladığı koordinasyona ilave olarak yerel yönetimlerle de görüşmeler yapmak ve projesini savunmak durumundadır. Bu aşamaya kadar ulusal ve uluslararası standartlar ve yönetmelikler çerçevesinde hazırlanan projenin onay görüşmelerini revizyona gitmeden tamamlaması günümüz şartlarında beceri gerektirmektedir.
İnşa Edecek Ekipler Katmanı
Tasarım sürecini takiben tasarımın geliştirilmesi ile eş zamanlı olarak inşa süreci de devreye girmektedir. Bu süreç maliyet ve zaman darlığı nedeniyle mimarın ve ekibinin baskıya maruz bırakıldığı, tasarım ilkelerinden ödün vermesinin beklenebildiği bir süreçtir. Mimar, tasarımının projesine uygun inşa edilip edilmediğini kontrol etmek durumundadır. Bu aşamada mimar bir dedektif ruhuna bürünmek durumunda kalabilir.
Pazarlama Katmanı
Mimar, kendisinin ve ekibinin para kazanmaya devam etmesini sağlamakla yükümlüdür. Sürdürülebilirliği sağlayan önemli kriterlerin başında ulusal ve uluslararası platformlarda isminin duyulmasını sağlamak gelir. Bu çalışmalar pazarlama katmanı çerçevesinde yarışmalarda yer almak, sosyal medyada paylaşımlarda bulunmak, dergilerde röportajlar vermek gibi farklı yöntemler ile sürdürülmelidir. Mimar bu çalışmaların baş rolündedir ve marka bilinirliği açısından atılacak her adımda yer alır.
Comentarios